Wykrywamy ruch podczerwienią cz.2
W tym artykule kontynuujemy zabawę z czujnikami ruchu podczerwieni PIR (Passive Infrared sensoR 😉 ). Krótkie przypomnienie co było w poprzednim odcinku:
- Zasada działania czujnika
- Przykładowe zastosowania
- Na co zwracać uwagę przy wyborze czujnika
- Parametry czujników
- Sposób podłączenia
Poniżej przejdziemy do konkretniejszych konkretów. Przyjrzymy się każdemu z testowanych czujników i krótko scharakteryzujemy. Suchy opis doprawimy ciekawostkami i informacjami, które mogą być przydatne przy wyborze i podczas instalacji czujników.
Na końcu zrobimy kilka testów, po coś w końcu to stanowisko testowe powstało prawda? 🙂
W sumie testów jest 9, jedne krótsze, drugie dłuższe, ale mam nadzieję, że przynajmniej część z nich spełni swoje zadanie i zobrazują zasadę działania czujek PIR w rzeczywistości.
Rodzaje czujników
W tym artykule przetestuję kilka czujników ruchu. W ramach rozgrzewki zaprezentuję pokrótce każdy z nich wraz z małymi sugestiami montażowymi lub funkcjonalnymi.
CR-1
Czujnik ruchu w obudowie o stopniu ochrony IP44, co oznacza, że nadaje się do zastosowań zewnętrznych, ale raczej pod daszkiem. Możliwość regulacji kierunku patrzenia czujnika w pionie.
Kąt patrzenia: 180°. W dolnej części mamy dwa omawiane wcześniej pokrętła regulacji, które są dość małe i osoby o grubszych palcach lepiej, żeby wyposażyły się w szczypce (kombinerki).
Po odkręceniu śrub od frontu czujnika, możemy zdjąć dekielek, na którym narysowana jest mała ściąga, jak to wszystko spiąć, a od strony czujnika widzimy kostkę osadzoną w obudowie za pomocą kołków, którą na czas montażu możemy swobodnie z tych kołków wysunąć (a tak żeby było wygodniej).
CR-2
Największy gabarytowo czujnik ze stawki. Posiada za to możliwość ustawienia kierunku “patrzenia” czujki nie tylko w pozycji góra dół, ale także w kierunku horyzontalnym. Możemy go zatem ustawić w dokładnie wybranym kierunku. Podobnie jak poprzednik, obudowa o stopniu ochrony IP44.
Dla odmiany posiada on 3 pokrętła regulacji. Dodatkowa możliwość regulacji, SENS, umożliwia ustawienie odległości działania czujnika w przedziale od 5 do 12m.
Pod spodem znajdziemy identyczną (prawie) sytuację jeśli chodzi o okablowanie, oprócz tego, że jest dołożona dodatkowa kostka do podpięcia przewodu ochronnego od strony zasilania i od strony lampy. Przydatność tego zacisku zależna jak zwykle od aplikacji.
W prawym górnym rogu zadomowił się kawałek plastiku przykręcony dwoma śrubkami. Służy on do przymocowania doprowadzonej wiązki przewodów, dzięki czemu pociągnięcie za przewód nie uszkodzi (nie wyrwie) go z zacisku. Tak szczerze, wydaje się to zbędna funkcjonalność w tym miejscu, ale instalacje mogą być różne.
Kto następny? 🙂
CR-4
Ok, ten czujnik jest inny od wszystkich, ponieważ montuje się go w puszce podtynkowej, tak jak zwykły wyłącznik światła. Umieszczony w odpowiednim miejscu naprawdę nie będzie się rzucał w oczy. Ten typ czujnika przeznaczony jest wyłącznie do zastosowań wewnątrz budynku.
Oprócz budowy, wyróżnia się też dodatkowym przełącznikiem trójpozycyjnym, umożliwiającym wybranie trybu pracy czujnika:
- ON – oświetlenie załączone bez względu na ruch w pomieszczeniu
- OFF – oświetlenie wyłączone bez względu na ruch w pomieszczeniu
- PIR – oświetlenie załączone / wyłączone, w zależności od ruchu w pomieszczeniu i ustawień czasu świecenie po wykryciu ruchu (TIME)
Jest to niejednokrotnie pożądana funkcjonalność. W końcu są sytuacje, kiedy chcemy mieć na dłuższy czas załączone światło, bez potrzeby bawienia się w ciuciubabkę z czujnikiem ruchu. Albo w drugą stronę, chcemy go wyłączyć bo odwiedzili nas znajomi z rozbrykaną pociechą, która co chwilę załącza oświetlenie w przedpokoju.
Prawdę powiedziawszy da się to zrealizować dla każdego czujnika ruchu. Wymaga to jednak zastosowanie zewnętrznego wyłącznika i pokombinowanie trochę z kabelkami. 🙂
Chcecie schemat?
Od tylnej strony widzimy 3 zaciski śrubowe do których trzeba doprowadzić przewody i legendę. Standard. Oprócz tego widzimy dwie znajome łapki, które pomagają w zamocowaniu czujnika w puszce podtynkowej (artykuł).
CR-7
Dotarliśmy do maleństwa. Jest to czujnik składający się z dwóch podstawowych elementów. Modułu głównego i właściwej czujki podczerwieni umieszczonej w obudowie wielkości małego kciuka. Rzecz jasna moduł bazowy umieszczamy poza zasięgiem ludzkiego spojrzenia, a na zewnątrz wystawiamy jedynie czujkę.
Idealne rozwiązanie dla ludzi ceniących estetykę, lub dla chcących najzwyczajniej w świecie czujnik ukryć.
Ważna informacja, czujnik siłą rzeczy nie da się obrócić ani skierować w wybranym kierunku. Jest to czujnik 360° czyli patrzy wszędzie. Wada czy zaleta? Oceń sam 🙂
Zajmijmy się teraz montażem samego czujnika ruchu w karton-gipsie (na zdjęciach dla przykładu, sam karton 🙂 ).
Możesz wywiercić dziurę odpowiedniej wielkości (ok. 15mm) tak, że czujnik z lekkim oporem będzie można w otwór wsunąć. Czujnik powinien się trzymać. Ale to nie jest to co tygrysy lubią najbardziej (może się poluzować z czasem).
Drugą i bardziej właściwą opcją jest odkręcenie tylnej osłonki od czujnika i ściągnięcie jej, następnie wywiercenie otworu (10mm) i wsunięcie czujnika od jednej strony, a następnie dokręcenie osłonki od strony drugiej. Będzie elegancko trzymać.
Wracając do modułu głównego, który interpretuje sygnały doprowadzone z czujki. Znajduje się na nim seria przełączników dwustanowych (DIP-switchy). Zastępują one pokrętła analogowe zastosowane w innych czujnikach ruchu. Idąc od lewej mamy:
- Tryb pracy dzień / noc – nie ma zatem płynnej regulacji przy jakim natężeniu światła czujnik zadziała, albo działa zawsze, albo tylko w nocy.
- Czułość czujnika – czyli odległość wykrywanego ruchu – może być duża lub mała
- 6 przełączników definiujących czas świecenia lampy (od 5 sekund do 8 minut) – tutaj czujnik zawsze będzie brał pod uwagę najmniejszą wartość czyli ustawiając jednocześnie DIPa na 5 sekund i 8 minut, czujnik zaświeci lampę na 5 sekund, kropka.
Do zmiany położenia przełączników, przyda się mały płaski śrubokręt.
CR-9
A cóż to? Ma nieco inny wygląd, ale generalnie bardzo przypomina funkcjonalnością (regulacja góra dół, dwa parametry do ustawienia) czujnik CR-1.
Różnica niebagatelna? Stopień ochrony obudowy (IP65). Oznacza to, że obudowa jest pyłoszczelna, a w dodatku może być opryskana bezpośrednio niewielkim (ale ciągłym) strumieniem wody. Czyli? Do zastosowań zewnętrznych. Ot i cała historia.
Lampa z czujnikiem ruchu “Italia LED”
Ha! I to jest ciekawe rozwiązanie. Po co ciągnąć kable zasilające do czujnika, później od czujnika ruchu do lampy, skoro możemy mieć klasyczne 2w1?
Lampa (plafoniera!) posiada wbudowany czujnik ruchu o funkcjonalności identycznej co większość omawianych wyżej modułów. Czyli posiada regulację czasu i natężenia światła. Czujnik, podobnie jak CR-7 patrzy w każdym kierunku, czyli raczej przeznaczone do centralnych części pomieszczeń, które posiadają wiele możliwych wejść (przedpokój? korytarz?).
Jeszcze rzut okiem, na tabliczkę znamionową lampy, tak żeby było wiadomo z czym mamy do czynienia. Opis oczywisty, ale jakie parametry?
Zaczynają się od wiersza 4:
- IP20 – nie chroni przed pyłem/wodą czyli do wnętrz
- AC220-240V; 50/60Hz – zasilanie standardowe
- 12W – sumaryczna moc pobierana przez diody
- 900lm – wielkość strumienia światła jaki daje lampa, w przeliczeniu na klasyczne żarówki jest to odpowiednik ok. 75-watowej. W ogóle, jeśli mówimy o jasności świecenia, ten parametr jest dużo ważniejszy niż ilość watów. Ilość watów powie Ci tylko ile prądu pobierze lampa / żarówka z sieci, a nie ile z tego prądu zostanie zamienione na światło.
- 360° – kąt patrzenia, czyli dookoła
- neutralny biały – kolor diod, generalnie są 3 podstawowe grupy koloru białego: ciepły, neutralny, zimny. Ciepły stosujemy, gdy chcemy żeby było przytulnie. Zimny, gdy chcemy widzieć dużą liczbę szczegółów. Neutralny natomiast plasuje się mniej więcej pośrodku (ale odkrycie gościu… 😉 ). Nie wnikam póki co w szczegóły.
Testy
Aby okiełznać wszystkie 5 czujników, postanowiłem wykonać stanowisko testowe. Do każdego czujnika ruchu podpięte jest źródło światła, patrząc od lewej:
- CR-1 – klasyczna żarówka – 40W
- CR-2 – żarówka (świetlówka) LED – 8W
- CR-4 – żarówka (świetlówka) LED – 10W
- CR-9 – żarówka halogenowa – 50W
- CR-7 – lampa (plafoniera) LED – 16W
Popuściłem wodze fantazji i wykonałem kilka testów 🙂 :
- Test czasu – minimalne ustawienie (10 sek.)
- Test czasu – kilkadziesiąt sekund
- Test natężenia światła – połowa zakresu
- Test natężenia światła – minimalny poziom (3 lux)
- Szybkość poruszania się, a działanie czujnika ruchu
- Test wykrywania ruchu za drzwiami
- Test kołdry
- Test firanki
Przed każdym filmem opisuję jak test będzie wyglądał, a po filmie podrzucam kilka wniosków. Jeśli nie masz ochoty czytać, obie kwestie w większości testów są wyjaśnione w poszczególnych klipach. 🙂
10 sekund
Pierwszy i podstawowy test. Czujniki ustawione są na minimalny czas świecenia (~10 sekund) i działanie bez względu na warunki oświetleniowe. Sprawdzam czy czujniki funkcjonują poprawnie i jaki jest rzeczywisty czas świecenia poszczególnych czujników.
.
.
W niektórych czujnikach czas podtrzymania zaświeconej żarówki wynosił zaledwie 7 sekund, a najdłużej, bo aż 10 sekund z kawałkiem, podtrzymywały czujniki CR-1 i CR-9.
Dłuższy czas (kilkadziesiąt sekund)
W tym teście nie chodzi o porównanie czasów podtrzymania załączonej lampy po zakończonym ruchu. W końcu, każdy czujnik ma swój zakres, a dokładność ustawień potencjometru nie jest duża. Moim celem było sprawdzenie wpływu nastawy TIME na faktyczną zmianę czasu załączenia lampy.
.
.
Wykonując korektę ustawień potencjometru TIME, rzeczywiście wpływamy na długość świecenia żarówki. Właściwą wartość najlepiej dobrać eksperymentalnie.
Natężenie światła (połowa zakresu)
Wiemy, że zmiana drugiego parametru (LUX) ma wpływ na to, przy jakim natężeniu światła czujnik będzie funkcjonował. Co na to warunki polowe? 🙂
.
.
Tylko wybrane czujniki ruchu zareagowały przy ustawieniu natężenia oświetlenia na połowę zakresu. Dlaczego?
- Po pierwsze regulacja analogowa nie jest super dokładna.
- Po drugie każdy czujnik może mieć nieco inne odchyłki pomiarowe natężenia
- Po trzecie, gdy jakaś żarówka zaświeciła się, zwiększało się natężenie oświetlenia w pomieszczeniu i pozostałe czujniki mogły już uznać, że jest zbyt jasno.
Natężenie światła (minimum – 3 luxy)
Tutaj ustawiłem funkcjonowanie czujników na minimum natężenia światła, czyli poniżej 3 luxów. Wyjątek stanowił czujnik ruchu CR-7 (ten do którego podpięta jest plafoniera), w którym można ustawić minimalnie poziom 10 luxów i podczas przeprowadzania testu musiałem go wyłączyć, z tego względu, że się nieustannie załączał.
Uzyskanie dużych ciemności w chwili wykonywania testu było dość trudne, ale…
.
.
…potwierdziło to skuteczność nastaw czujników ruchu. Ustawiając poziom natężenia światła na minimum, liczymy się z tym, że czujnik zaświeci żarówkę, gdy jest ciemno jak w… lesie 🙂 .
Szybkość poruszania się (powoli i szybko)
Każdy czujnik ma podany zakres prędkości przemieszczającego się obiektu, którego ruch jest wykrywany np. pomiędzy 0.6 a 1.5m/s. Postanowiłem postarać się poruszać wolniej niż 0.6m/s, a w kolejnym teście szybciej niż 1.5m/s. Zobacz jak zareagowały czujniki.
.
.
Podczas powolnego przemieszczania się, niektóre czujniki w pewnych momentach nie wiedziały czy widzą obiekt poruszający się czy nie, ale ogólnie wykrywały ruch.
Przy szybkim ruchu, żaden czujnik nie miał wątpliwości, że coś się dzieje.
Przeszkoda – drzwi
Napisałem wcześniej, że monitorowanie czujnika PIR przez ściany lub drzwi jest niemożliwe. To była teoria. Cóż nam szkodzi sprawdzić jak to jest w rzeczywistości?
.
.
Przez cienkie drzwi z przydymianą szybą czujniki nie zdołały wychwycić ruchu, więc coś w tej teorii jest.
Przeszkoda – kołdra
Kolejna przeszkoda. Tym razem mamy delikwenta, który próbuje zacwaniakować i się schował za kołdrą. Czy czujniki ruchu zwietrzą to niecne postępowanie?
.
.
Niektóre czujniki dały się nabrać, zaś inne wychwyciły poruszającą się kołdrę. Czyż to nie interesujące? 🙂
Przeszkoda – firanka
O! A tutaj, coś z życia wzięte. Czujnik ruchu ukryty, za firanką. Raz, że wrażenia bardziej estetyczne, bo go najzwyczajniej w świecie nie widać, a dwa, że jak ktoś zawczasu nie przemyśli sprawy, czasem tak po prostu może wyjść podczas remontu, że czujnik nagle okazuję się być za zasłoną. I co potem? 🙂
.
.
Generalnie czujniki w tym układzie dawały radę. Najtrudniej radził sobie CR-4, czyżby trafił na falbankę? 🙂
Bonus!
Nagroda dla wytrwałych czytelników. Ostatni test, z przymrużeniem oka, jak czujniki ruchu reagują na małego kota.
PS. Należy to napisać. Żadne zwierzę nie ucierpiało podczas wykonywania testów 😀 .
Podsumowanie
Czujniki ruchu stanowią ciekawe rozwiązanie w kwestii automatyzacji prostych czynności. Umieszczone w dobrej lokalizacji i w odpowiednim pomieszczeniu, mogą ułatwić życie domowników, zarówno tych dużych jak i tych co duzi będą dopiero za kilka(naście) lat.
To moje zdanie. A co Wy sądzicie o stosowaniu czujników ruchu w domowych instalacjach?
Czy to naprawdę na sens, czy też jest przerostem formy nad treścią i zwykły wyłącznik to jednak najlepsze rozwiązanie? Dajcie znać w komentarzach.
Tradycyjnie, jeśli uważasz, że artykuł wniósł pewną wartość i uważasz nabytą wiedzę za przydatną, pozostaw proszę po sobie ślad za pomocą polubienia, udostępnienia, komentarza. Dziękuję!
Cześć podłączał ktoś może pompkę od cyrkulacji wody do takich czujników?
Mam trzy łazienki zamierzam połączyć trzy PIR do cyrkulacji i do jednego czujnika tem. założonego na powrocie. Gdy ktoś wejdzie do toalety czujka go wykryje puści sygnał do czujnika tem. jeżeli tem. będzie niższa niż zadana puści prąd do pompy.
Czy to będzie działać?
Jak podpiąć takie czujniki do istniejącego układu z włącznikami schodowymi? Chcemy by domyślnie włączanie włącznikami schodowymi działało po staremu ALE czujka włączała by też oświetlenie czasowo. Czyli jak włączę schodowymi to się świeci, aż wyłączę. Jak czujka to poświeci ustawiony czas i się wyłączy. Jak czujka załączy to wtedy nadal mogę schodowymi włączyć by świeciło dalej ciągle.
Witam,
Bardzo dobry tekst na temat czujek. Piszesz w artykule o czujniku z opcja ON, OFF, PIR i że można przy zastosowaniu dodatkowego włącznika zrealizowac to na dowolnej czujce. Przy zastosowaniu równoległego włącznika można w prosty sposób zrealizować opcję ON. Mógłbyś podać schemat dla zrealizowania wszystkich funkcji?
Witam
dobry artykuł ale przydało by sie wiecej na temat centralki jak połaczyc ja z wszystkimi czujnikami
Bardzo dobry artykuł!
Właśnie zastanawiam się nad kupnem czujnika ruchu przed garażem i wejściem do domu. One wszystkie są przedstawiane, jako bardzo podobne, ale jednak widać różnicę. Dzięki za ten test, bardzo pomocny 🙂
Z tymi czujnikami to na prawdę różnie bywa, mam taki jeden na schodach, raz jak wychodzę to ładnie się włącza, innym razem włącza się dopiero jak już teoretycznie minąłem ‘pole widzenia’ w sumie nie wiem od czego to zależy, ale czasami bywa irytujące.
Jak zawsze swietny artykul/test. Dziekii ! Pozdrawiam Zbyszek
Jeszcze jedna kwestia. Który cZujnik ma najdłuższą żywotność. Myslę cr-7 będzie najlepszy ze względu na cenę. Kupić drugi na zapas jak pierwszy się zepsuje.
A ja chciałbym się spytać, jak to jest z tym “kątem” widzenia. Spodobały mi się “plafony” i myślę o zastąpieniu zegara na klatce schodowej (oj, ma już 90 lat 🙂 ) czymś bardziej nowoczesnym.
Czy jest sens montować takowe na suficie przy rozmiarze klatki ok 2m szerokości 5m długości (z nieażurowymi barierkami)? Czy po prostu nie będzie działało?
Drugie pytanie (na które zabrakło mi odpowiedzi w artykułach). Czy PIR da się jakoś “pobudzić” przy pomocy włącznika monostabilnego, żeby pracował jako automat schodowy (albo bistabilnego “na dłużej”)?
Hej, dzięki za test. Myślałam ostatnio czy nie sprawić sobie czujnika ruchu w garażu, tak, żeby zapalał światło przy wchodzeniu albo wjeżdżaniu:)
Czy czujnik CR-7 można by schować w tekturowej tubce, tak jak “strzelał” promieniami tylko w jednym kierunku? Nie chciałbym aby wykrywał 360 stopni, bo chcę aby działał tylko na poziomie człowieka, i ignorował chodzące nisko koty 🙂